Kartka z kalendarza

Kartka z kalendarza

Pojekt graficzny Mikołaj Sałek / Realizacja Marzena Świniarska

Kartka z kalendarza

20.01.2024 – z okazji 110. urodzin Kazimierza Śramkiewicza (1914-1998) oraz trwającego karnawału prezentujemy selekcję dzieł Artysty w temacie muzycznym.

Kazimierz Śramkiewicz był związany z PWSSP w Gdańsku od 1950 roku. Początkowo jako wykładowca i docent, by w 1967 roku otrzymać profesurę w Katedrze Malarstwa i Rysunku. Jego działalność artystyczna skupiała się na malarstwie. Malował pejzaże morskie i  cykle portowe, lecz szczególna część jego twórczości dotyczyła przedstawień zespołów muzycznych – orkiestr i jazzbandów.

Kazimierz Śramkiewicz prezentujący obraz o tematyce muzycznej, fot. NN, Archiwum fotografii ASP w Gdańsku

Kolorystyka obrazów Śramkiewicza opiera się na kontraście mocnego, wyrazistego tła, często w barwach rdzawej czerwieni, nasyconego kobaltu i musztardowej żółci z przygaszonym pierwszym planem postaci – namalowanych brązami, czernią i bielą. Postaci ludzkie są na nich uproszczone, ich kształt jest zgeometryzowany – nawiązują bezpośrednio do instrumentów. Malarstwo artysty zaliczane było początkowo do nurtu realizmu z cechami koloryzmu oraz nutami postimpresjonizmu, by w późniejszym okresie zostać sklasyfikowane jako syntetyczne – czerpiące z estetycznej geometrii.

Tak w 1970 roku o działalności artysty pisała Bożena Sikorska-Nowacka: Drugą pasją K. Śramkiewicza jest – obok malarstwa – muzyka. Artysta ten maluje przy muzyce, która tak dalece wniknęła w jego osobowość, że temat muzyczny stał się niejako drugą dominantą tej twórczości. Powstał dzięki temu cykl obrazów, noszących najczęściej tytuły „Koncertów”, które w malarstwie polskim są zjawiskiem wyjątkowym. Autor chce w nich – jak sam mówi – „pokazać jak słychać muzykę”. Wrażenia słuchowe oddawane więc są poprzez odpowiednio nasycone barwą instrumenty i osoby na nich grające […].

B. Sikorska-Nowacka, Malarstwo Kazimierza Śramkiewicza, „Informator Muzeum w Grudziądzu” 1970, nr 2 , s. 28-29.

Z kolei Mirosław Komendecki wspominał że: W salach koncertowych, podczas słuchania przez niego utworów orkiestrowych czy kameralnych powstaje szereg szkiców robionych „na gorąco”. Później, już w pracowni, szkice te mnożą się w dziesiątki i setki […].

M. Komendecki, Muzyka jako temat plastyczny, „Litery: magazyn społeczno-kulturalny Wybrzeża” 1970, nr 8, s. 23.

We wrześniu 1979 roku w Państwowym Teatrze Muzycznym w Słupsku otwarto wystawę poświęconą w całości muzyce w malarstwie K. Śramkiewicza. Prezentowano na niej następujące prace:

  1. Koncert J. S. Bacha
  2. Wiolonczele i kontrabasy
  3. Kwintet fortepianowy
  4. Koncert na flet i harfę
  5. Koncert fortepianowy III
  6. Koncert J. S. Bacha II
  7. Koncert J. S. Bacha III
  8. Sonata wiolonczelowa
  9. Koncert skrzypcowy II
  10. Koncert fortepianowy VII
  11. Koncert podwójny II
  12. Kwintet smyczkowy II
  13. Kwintet smyczkowy III
  14. Wiolonczela i kontrabasy
  15. Koncert potrójny IV
  16. Koncert na orkiestrę VI
  17. Koncert na fortepiany i perkusję
  18. Jazz III
  19. Jazz IV
  20. Jazz XIV
  21. Jazz XXV
  22. Jazz XXVI
  23. Jazz XXVII
  24. Na gdyńskiej estradzie
  25. Trio jazzowe VII

 

Zespół dzieł, liczący dziesiątki obiektów, zrodzonych z zainteresowania artysty muzyką poważną oraz środowiskiem jazzowym można podzielić na dwie grupy: martwe natury z instrumentami oraz sceny koncertowe. Prace malarza o wspomnianej tematyce posiadają w swoich zbiorach m.in.  Muzea Narodowe w Gdańsku, Warszawie, Poznaniu i Kielcach, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku czy Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Wiele z nich trafiło także do kolekcji prywatnych.

Sam artysta tak opisywał swoją relację z muzyką: Dla mnie świat muzyki, to świat jakiejś bardzo szczególnej prawdy o człowieku, która jest bardzo trudna do opisania słowami. Bo muzyka to jest jakieś wyznanie wiary, to jest jakiś skowyt człowieka, który tęskni za doskonałością, to jest mówienie o swoich tęsknotach, które są nawet niemożliwe do wyartykułowania […].

65 lat fascynacji malarskich Kazimierza Śramkiewicza, [katalog wystawy], Gdańsk 1995, s. 20.

 

Biogram artysty

Wybrana bibliografia:

65 lat fascynacji malarskich Kazimierza Śramkiewicza, [katalog wystawy], Gdańsk 1995.

Kazimierz Śramkiewicz. Malarstwo, [katalog wystawy], Warszawa 1969.

Kazimierz Śramkiewicz. Malarstwo, [katalog wystawy], Słupsk 1979.

Kazimierz Śramkiewicz. Malarstwo, [katalog wystawy], Sopot 1989.

Giełdoń L., Jankiewicz-Brzostowska M., Kazimierz Śramkiewicz – tematy morskie, Gdańsk 2012.

Komendecki M., Muzyka jako temat plastyczny, „Litery: magazyn społeczno-kulturalny Wybrzeża”, 1970, nr 8, s. 23-24.

Sikorska-Nowacka B., Malarstwo Kazimierza Śramkiewicza, „Informator Muzeum w Grudziądzu”, 1970, nr 2 , s. 24-29.

Witz I., Plastycy Wybrzeża, Gdańsk 1969, s. 196-199.

 


 

Oprac. merytoryczne Joanna Dubielska

Koordynacja projektu Anna Polańska