Kartka z kalendarza
Pojekt graficzny Mikołaj Sałek / Realizacja Marzena Świniarska
Kartka z kalendarza
Pomnik Walki i Męczeństwa na terenie Muzeum Stutthof w Sztutowie, Niemieckiego Nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego i Zagłady 1939-1945
12 maja 1968 r. odsłonięto Pomnik Walki i Męczeństwa na terenie Muzeum Stutthof. Monument zaprojektował artysta Wiktor Tołkin, który w l. 1946 – 1954 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Gdańsku z siedzibą w Sopocie (obecnie Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku), początkowo u prof. Mariana Wnuka, potem w pracowni prof. Stanisława Horno-Popławskiego.
Archiwum Ikonograficzne. Muzeum Stutthof w Sztutowie
„Budowa pomnika trwała dwa i pół roku. […] Ze względu na specyfikę budowy oraz częściowo społeczny charakter robót prace budowlane prowadzone były systemem gospodarczym, a roboty specjalistyczno-branżowe zlecano odpowiednim przedsiębiorstwom”. Edmund Benter, Pomnik – główny akcent upamiętnienia byłego obozu koncentracyjnego Stutthof w Sztutowie, „Stutthof. Zeszyty Muzeum”, 1977, nr 2, s. 196.
Archiwum Ikonograficzne. Muzeum Stutthof w Sztutowie
Elementy rzeźbiarskie wykonał sam Wiktor Tołkin, a jedną z osób, która pomagała przy powstawaniu rzeźb był ówczesny student, a później wieloletni pracownik gdańskiej PWSSP Bogdan Wręczycki.
Wktor Tołkin, Archiwum Ikonograficzne. Muzeum Stutthof w Sztutowie
„Całość założenia przeradza się w monumentalną kompozycję przestrzenną. Składa się ona z dwóch zasadniczych elementów skonfrontowanych ze sobą poprzez przeciwstawne kierunki: pion – obelisk i poziom – mauzoleum. […] Obelisk, zwany Forum Narodów, upamiętnia miejsce zasypiska prochów ciał palonych w krematorium i liczy 11m wysokości. W jego chropowatych ścianach widoczne są zastygłe antropomorficzne kontury – ślady, cienie ludzi tu zabitych. […] Prostopadłościan mauzoleum, liczący 48 m długości, wytycza kierunek poziomy. Ściana mauzoleum od strony obelisku pokryta jest dekoracją reliefową. W dynamicznie pooranej powierzchni rozgrywają się sceny odwołujące się do wyobraźni widza. […] W przeszklonej od strony krematorium ścianie mauzoleum, jak w osobliwym relikwiarzu, ukazane są szczątki ofiar – wstrząsający dowód bestialstwa oprawców. Krótszy bok graniastosłupa tworzącego mauzoleum został pokryty numerami obozowymi więźniów, którzy przetrwali pobyt w obozie. W konfrontacji tych dwóch ścian mauzoleum następuje symboliczne przeciwstawienie śmierci i życia”. Magdalena Howorus-Czajka, Wiktor Tołkin – rzeźbiarz, Warszawa 2012, s. 68-69.
Archiwum Ikonograficzne. Muzeum Stutthof w Sztutowie
„Pomniki w miejscach pamięci wydają się mieć wielorakie funkcje. Jedną z nich jest opowiadanie językiem sztuki historii miejsca”. Magdalena Howorus-Czajka, Wiktor Tołkin – rzeźbiarz, Warszawa 2012, s. 165.
Oprac. merytoryczne Anna Polańska
Koordynacja projektu Anna Polańska