DOKUMENTACJA KONSERWATORSKA 

Rysunek Janusza Strzałeckiego projekt dekoracji do filmu „Uczta Baltazara”

1. KARTA IDENTYFIKACYJNA ZABYTKU I DOKUMENTACJI KONSERWATORSKIEJ

1.1  DANE PRZED KONSERWACJĄ

RODZAJ: rysunek węglem

CZAS I MIEJSCE POWSTANIA: ok. 1950 r.

TECHNIKA:  papier maszynowy, węgiel, kredka,

NR INW.:

MIEJSCE PRZECHOWYWANIA: 

WŁAŚCICIEL: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Targ Węglowy 6, 80-836 Gdańsk;

WCZEŚNIEJSZE KONSERWACJE: nie

WCZEŚNIEJSZE DOKUMENTACJE: nie 

1.2. DANE O KONSERWACJI

INWESTOR: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Targ Węglowy 6, 80-836 Gdańsk;

ZLECENIODAWCA: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Targ Węglowy 6, 80-836 Gdańsk;

WYKONAWCY PRAC: Mirosław Maciaszczyk, ul. Soleniec 5, 32-600 Babice

ZABIEGI W KOLEJNOŚCI WYKONANIA: dokumentacja opisowa i fotograficzna, oczyszczanie mechaniczne, kąpiele w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, odkwaszanie, uzupełnianie ubytków i podklejanie przedarć, prasowanie, oprawa, wykonanie opakowania do transportu

CZAS TRWANIA PRAC: 22.06.2016 – 22.09.2016 

1.3. DANE O DOKUMENTACJI

Liczba stron tekstu: 6 

Fotografii: 10   

Fotografii w tekście: 2

AUTOR DOKUMENTACJI: Mirosław Maciaszczyk, ul. Soleniec 5, 32-600 Babice

DATA I MIEJSCE WYKONANIA: ul. Soleniec 5, 32-600 Babice

MIEJSCE PRZECHOWYWANIA: 

• Soleniec 5, 32-600 Babice
• Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Targ Węglowy 6 80-836 Gdańsk;

2. ZAGADNIENIA HISTORYCZNE

Rysunek stanowi projekt dekoracji do filmu „Uczta Baltazara” i został wykonany około 1950 roku przez Janusza Strzałeckiego.

3. OPIS, ANALIZA FORMY, FUNKCJI I TREŚCI, TECHNIKA I TECHNOLOGIA.

Rysunek o wymiarach 200cm x 160cm został wykonany węglem na połączonych ze sobą arkuszach papieru maszynowym o gramaturze około 200 g/m2. Do utworzenia rysunku autor wykorzystał trzy arkusze papieru – dwa w całości a trzeci przeciął dokładnie na pół. 

Arkusze sklejone były ze sobą klejem glutynowym na zakładkę 1-2cm. Odwrocie rysunku pokryte zostało cienką warstewką różowej glinki (bolusu). Służyła ona do przeniesienia rysunku na inne podłoże poprzez naciskanie cienkim, gładko zakończonym narzędziem od lica rysunku. Taki sposób przenoszenia pozostawił po sobie ślady widoczne w postaci cienkich lekko wybłyszczonych linii, wgłębionych nieco w stosunku do reszty papieru. 

4. STAN ZACHOWANIA I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ.

Rysunek ze względu sposób przechowywania w formie zwiniętej bez opakowania ochronnego uległ charakterystycznemu zniszczeniu. Posiadał liczne mechaniczne uszkodzenia papieru w postaci przedarć oraz ubytków.

Znajdowały się one przede wszystkim na krawędziach górnej i dolnej rysunku. Większe przedarcia długości kilkunastu oraz kilkudziesięciu centymetrów były podklejone taśmą samoprzylepną. W tych miejscach klej z taśmy uległ degradacji i zabarwił intensywnie papier na brązowy kolor. W kilku miejscach przedarcia oraz zadrapania naprawiane były taśmami papierowymi z klejem glutynowym. Karton na którym wykonano rysunek był dość mocno pognieciony. Oryginalny rysunek wykonany węglem zachował się dobrze. Miejscami tylko posiadał przetarcia – w miejscach sklejenia części rysunku oraz przy krawędziach. Rysunek był zabezpieczony fiksatywą. Zachowały się również ślady świadczące o przenoszeniu rysunku na inne podłoże. Wartość pH papieru przed konserwacją wynosiło 5.2.

5. CEL ORAZ ZAŁOŻENIA KONSERWACJI I RESTAURACJI.

Celem prac jest poprawa kondycji chemicznej obiektu oraz naprawa zniszczeń mechanicznych papieru z uwzględnieniem sposobu późniejszego przechowywania i ekspozycji, wykonane na podstawie opracowanego autorsko programu prac konserwatorskich. Częścią prac jest również zaprojektowanie oraz wykonanie oprawy dopasowanej do rysunku, w której obiekt będzie bezpiecznie eksponowany i przechowywany, a także specjalistycznego opakowania transportowego.

6. PROGRAM PRAC.

• wykonanie dokumentacji fotograficznej i wstępnej dokumentacji opisowej
• oczyszczanie mechaniczne obiektu
• rozdzielenie czterech części rysunku
• zabezpieczenie warstw rysunku na czas prac mokrych
• usunięcie mechaniczne taśm samoprzylepnych
• kąpiele w rozpuszczalnikach oraz wodzie,
• odkwaszanie papieru w kąpieli wodnej
• uzupełnianie ubytków oraz podklejanie przedarć papieru
• wzmacnianie strukturalne papieru poprzez przeklejenie
• prasowanie papieru
• przygotowanie specjalistycznej oprawy
• przygotowanie specjalistycznego opakowania zabezpieczającego obiekt na czas transportu
• wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej po konserwacji

7. PRZEBIEG KONSERWACJI I RESTAURACJI.

Wykonano dokumentację fotograficzną i opisową przed konserwacją. Obiekt oczyszczono mechanicznie usuwając białe oraz brązowe zachlapania farbą znajdujące się na licu pracy oraz resztki czerwonej glinki znajdującej się na odwrociu. Wykonano próby na odporność warstw rysunku na działanie wody oraz rozpuszczalników organicznych. Okazało się  w trakcie prób, że rysunek był zabezpieczony fiksatywą na bazie Żywic rozpuszczalnych  w rozpuszczalnikach organicznych. Jednak konieczne było dodatkowe zabezpieczenie rysunku metylocelulozą nanoszoną aerografem, gdyż usunięcie taśm samoprzylepnych wymagało kąpieli obiektu w rozpuszczalnikach organicznych. Tośmy samoprzylepne usuwano stosując miejscowo octan etylu. Po rozdzieleniu poszczególnych części obiektu, rysunek poddano kąpielom również w octanie etylu. Po usunięciu taśm oraz części śladów po taśmach samoprzylepnych rysunek zabezpieczono fiksatywą w sprayu Protecting Spray 680 firmy Talens  usuwalną w rozpuszczalnikach organicznych. Dodatkowo zabezpieczono widniejące na odwrocie napisy wykonane ołówkiem używając do tego Paraloidu B72  w acetonie. Tak zabezpieczony obiekt poddano oczyszczaniu w kąpielach wodnych. Usunięto w nich resztki czerwone glinki znajdującej się na odwrociu pracy, oraz drobne zacieki powstałe w wyniku działania kropel wody na obiekt. Po oczyszczaniu „na mokro” papier odkwaszono w wodnych roztworach nasyconych węglanem wapnia. Mokry papier uzupełniono odpowiednio dobraną kolorystycznie masa papierową. Miejsca uzupełnień oraz miejsca przedarć wzmocniono poprzez podklejenie ich bibułka japońską z użycie kleju skrobiowego. Arkusze rysunku wyprasowano oddzielnie. Arkusze następnie sklejono ze sobą przy użyciu kleju Klucel. 

Rodzaj oprawy oraz materiały z jakich ją wykonano dopasowano do charakteru obiektu. Ze względu na duży rozmiar rysunku zdecydowano się na wykonanie oprawy z następujących materiałów: płyta poliwęglanowa lita z filtrem UV, materiał na „plecy” Dibond (kompozyt aluminium-polietylen-aluminium), aluminiowa rama, passepartout (Altera Foam Board-Polistyren oklejona kartonem fotograficznym), podłoże pod rysunek – Karton Carta Rocca ISO 9706. 

Wykonano również specjalistyczne opakowanie ochronne do transportu. Zabezpiecza ono oprawiony rysunek przed niekorzystnymi warunkami temperaturowo-wilgotnościowymi  w czasie transportu do 12 godzin w temperaturze od 8 do 30 st. C. Opakowanie zostało wykonane z materiałów nieprzeznaczonych do dłuższego kontaktu z zabytkowymi obiektami wykonanymi na papierze i z tego względu nie może służyć do przechowywania w nim obiektu.

Materiały wprowadzone do obiektu po konserwacji:

• węglan wapnia
• bibułka japońska 6g/m2
• klej skrobiowy
• Tyloza MH300
• fiksatywa Protecting Spray 680 firmy Talens

8. ZALECENIA DLA UŻYTKOWNIKA

Ze względu na to, że jest to wielkoformatowy rysunek wykonany na podłożu papierowym sklejonym z czterech części ułożonych w różnych kierunkach (tzn. zmiany wilgotności obiektu powodują rozciąganie się poszczególnych części rysunku w różnych kierunkach) konieczne jest zachowanie określonych poniżej wartości wilgotnościowo-temperaturowych. Niezachowanie tych wartości spowodować może rozfalowanie rysunku. Rysunek należy przechowywać oraz eksponować w warunkach wilgotnościowo-temperaturowych: 50±5% Rh oraz 20±3st.Celcjusza. Przewożenie obiektu powinno odbywać się w tychże warunkach wilgotnościowo-temperaturowych lub w przygotowanym specjalistycznym opakowaniu  z zachowaniem dopuszczalnych temperatur oraz czasu transportu. Obiekt nie może być również narażony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych oraz promieniowania cieplnego. Przy ekspozycji obiektu przez cały rok najwyższe dopuszczalne natężenie światła na powierzchni rysunku wynosi 50 lux. Zalecane jest stosowanie równomiernego oświetlenia, które nie emituje promieniowania UV oraz cieplnego. Transport obiektu możliwy jest tylko  w pozycji leżącej lub pionowej.