Stanisław Horno-Popławski

Stanisław Horno-Popławski

Stanisław Horno-Popławski

Stanisław Horno-Popławski

ur. 14 lipca 1902 w Kutaisi (Gruzja), zm. 6 lipca 1997 w Sopocie

Rzeźbiarz, pedagog. W l. 1908-1922 mieszkał z rodziną w Moskwie. Tam uczęszczał do gimnazjum (Korpus Kadetów), w którym otrzymał świadectwo dojrzałości. W 1922 r. rodzina przeniosła się na Wileńszczyznę. W 1923 r. rozpoczął naukę w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 r. Akademia Sztuk Pięknych). Studiował malarstwo u prof. Tadeusza Pruszkowskiego i rzeźbę u prof. Tadeusza Breyera. W l. 1929-1930 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W 1931 r. ukończył studia, natomiast dyplom ze specjalności rzeźba otrzymał w 1934 r. W l. 1932-1939 był asystentem, a następnie adiunktem na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Walczył w Kampanii wrześniowej 1939. W l. 1939-1945 przebywał w obozie jenieckim Oflag Woldenburg, gdzie prowadził kursy rysunku i malarstwa. Po wojnie przez rok uczył w szkole średniej, białostockiej Szkole Sztuk Pięknych. Następnie w l. 1946-1949 pracował jako profesor nadzwyczajny na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W l. 1949-1970 był zatrudniony w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. W 1949 r. został Kierownikiem Wydziału Rzeźby i prowadził Pracownię Rzeźby oraz Pracownię Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. Od 1951 r. prowadził Pracownię Rzeźby Wydziału Architektury i Studium Rzeźby, a od 1956 r. Wydziału Rzeźby. W l. 1953-1955 był głównym projektantem rzeźb przy odbudowie Głównego Miasta w Gdańsku. Rzeźby jego autorstwa znajdują się przy Długim Targu, na Zielonej Bramie i Złotej Bramie. W 1955 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Dwukrotnie pełnił funkcję Dziekana Wydziału Rzeźby PWSSP (1949-1950 i 1956-1960). W 1970 r. przeszedł na emeryturę, w pełni poświęcając się pracy artystycznej. W 1996 r. został uhonorowany tytułem doktor honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a 1997 r. tytułem doktor honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Odbył liczne zagraniczne wyjazdy artystyczne: Francja (1931, 1936), Włochy (1937, 1958, 1962), ZSRR (1960, 1964), Izrael (1962), Gruzja (1967, 1978).

Przed wojną należał do: Towarzystwa „Forma”, Związku Zawodowego Artystów Rzeźbiarzy, Zawodowych Artystów Plastyków „Blok”, Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków, po wojnie do Związku Polskich Artystów Plastyków.

Dzieła artysty znajdują się m.in. w: Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Narodowym w Gdańsku, Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku, Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Narodowym w Tibilisi, Muzeum im. Puszkina w Moskwie.

Wystawy

Wystawy indywidualne:

  • 1937 – Warszawa
  • 1947 – Warszawa
  • 1957 – Warszawa
  • 1962 – Sopot
  • 1962 – Warszawa
  • 1967 – Tibilisi, Gruzja
  • 1967 – Moskwa, ZSRR (Rosja)
  • 1968 – Gdańsk
  • 1970 – Warszawa (nagroda)
  • 1972 – Moskwa, ZSRR (Rosja)
  • 1975 – Sopot
  • 1977 – Słupsk
  • 1977 – Bydgoszcz
  • 1977 – Warszawa
  • 1978 – Tibilisi, Gruzja
  • 1981 – Sopot (nagroda i medal)
  • 1986 – Sulmin
  • 1988 – Sopot
  • 1997 – Gdańsk
  • 1998 – Białystok
  • 2002 – Sopot
  • 2003 – Warszawa
  • 2004 – Lwów, Ukraina

Wystawy zbiorowe (wybór):

  • 1928 – Wystawa Sztuki Polskiej, Wiedeń, Austria
  • 1930 – Salon Listopadowy Instytut Propagandy Sztuki [IPS], Warszawa
  • 1930 – Salon Zimowy IPS, Warszawa
  • 1932 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (wyróżnienie)
  • 1935 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
  • 1931 – Salon TZSP, Warszawa (wyróżnienie)
  • 1933 – „Artyści Wileńscy w IPS”, Warszawa
  • 1934 – Salon Zimowy IPS, Warszawa
  • 1935 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
  • 1936 – I Salon Rzeźby IPS, Warszawa (nagroda)
  • 1936 – „Sport w sztuce”, Warszawa
  • 1936 – Salon Grupy „Blok”, Warszawa
  • 1937 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
  • 1938 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
  • 1946 – Salon Wiosenny, Warszawa
  • 1947 – III Ogólnopolski Salon ZPAP, Poznań
  • 1950 – I Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (III nagroda)
  • 1950 – Międzynarodowa Wystawa „Plastycy w walce o pokój”, Kopenhaga, Dania (III nagroda)
  • 1951 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (II nagroda)
  • 1952 – III Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (I nagroda)
  • 1952 – Wystawa Sztuki Polskiej, Moskwa, ZSRR (Rosja)
  • 1953 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (IV nagroda)
  • 1953 – X Lat Ludowego Wojska Polskiego w Twórczości Plastycznej, Warszawa
  • 1956 – Wystawa Sztuki Polskiej, New Delhi, Kalkuta, Bombaj, Cejlon, Indie
  • 1956 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Paryż, Francja
  • 1959 – Wystawa Sztuki Krajów Socjalistycznych, Moskwa, ZSRR (Rosja)
  • 1959 – Wystawa 27 Malarzy i Rzeźbiarzy Wybrzeża, Sopot
  • 1960 – Festiwal Sztuk Plastycznych, Sopot
  • 1960 – Rzeźba Polska 1945-1960, Warszawa
  • 1961 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Paryż, Francja
  • 1961 – Wystawa Sztuki Polskiej, Berlin, Niemcy
  • 1961-1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Pekin, Szanghaj, Chiny
  • 1961 – Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL, Warszawa
  • 1962 – Festiwal Sztuk Plastycznych, Sopot
  • 1962 – XXXI Biennale Sztuki, Wenecja, Włochy
  • 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Sofia, Bułgaria
  • 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Ułan Bator, Mongolia
  • 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Hanoi, Wietnam
  • 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
  • 1963 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Haga, Holandia
  • 1963 – XX-lecie LWP w Twórczości Plastycznej, Warszawa
  • 1963 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bratysława, Czechosłowacja (Słowacja)
  • 1964 – Wystawa Sztuki Polskiej, Belgrad, Jugosławia (Serbia)
  • 1964 – Ogólnopolska Wystawa Rzeźby Plenerowej, Opole
  • 1965 – Wystawa Sztuki Polskiej, Berlin, Erfurt, Lipsk, Niemcy
  • 1965 – Wystawa Rzeźby i Grafiki w XX-lecie PRL, Warszawa (nagroda)
  • 1966 – Międzynarodowa Wystawa Sztuki Współczesnej, Berlin, Niemcy
  • 1966 – Wystawa Prac Laureatów Nagród Państwowych i Nagród MKiS, Warszawa
  • 1968 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
  • 1968 – XXV-lecie LWP w Twórczości Plastycznej, Warszawa (nagroda)
  • 1969 – XIX Biennale Sztuki, Florencja, Włochy (Złoty Medal)
  • 1969 – Człowiek i Praca w Polsce Ludowej, Warszawa (IV nagroda)
  • 1971 – Wystawa Rzeźby Plenerowej „Rzeźba i kwiaty”, Berlin, Niemcy
  • 1971 – Wystawa Sztuki Polskiej, Moskwa, ZSRR (Rosja)
  • 1971 – Ogólnopolska Wystawa Sztuki. Porównania IV, Sopot
  • 1971 – Rzeźba pomnikowa i monumentalna w Polsce Ludowej, Wrocław
  • 1972 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
  • 1973 – Ogólnopolska Wystawa Sztuki. Porównania V, Sopot
  • 1974 – Wystawa Sztuki Polskiej, Oslo, Norwegia
  • 1975 – Wystawa Sztuki Polskiej, Essen, Niemcy
  • 1974 – I Biennale Sztuki Gdańskiej (Medal)
  • 1977 – Przegląd Rzeźby Polskiej 1944-1977 w XXX-lecie PRL, Warszawa
  • 1977 – Współczesna Rzeźba Portretowa w Polsce, Radom
  • 1985 – Wystawa Sztuki Polskiej, Paryż, Francja

Konkursy i projekty (wybór)

  • 1929 – Konkurs na Popiersia Zasłużonych Polaków – Henryk Dąbrowski, Warszawa (IV nagroda)
  • 1931 – Konkurs na Pomnik gen. Józefa Sowińskiego, Warszawa (III nagroda)
  • 1931 – Konkurs Olimpijski (praca Tenisistka), Warszawa (II nagroda)
  • 1939 – Projekt Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wilno
  • 1939 – Projekt Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa
  • 1946 – Konkurs na Pomnik Tadeusza Kościuszki, Łódź (I nagroda)
  • 1948 – Konkurs na Pomnik Adama Mickiewicza, Poznań, współpraca Tadeusz Borowski i Kazimierz Biszewski (II nagroda)
  • 1949 – Konkurs na Pomnik Wdzięczności, Wrocław (II nagroda)
  • 1951 – Konkurs na Pomnik Fryderyka Chopina, Warszawa, współpraca Włodzimierz Padlewski (V miejsce)
  • 1951 – Konkurs Olimpijski, (praca Hokeista), Warszawa (II nagroda)
  • 1953 – Konkurs na Pomnik Adama Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Nauki, Warszawa (I nagroda, realizacja)
  • 1958 – Konkurs na Pomnik Bohaterów Warszawy, Warszawa, współpraca Lech Kadłubowski (wyróżnienie)
  • 1967 – Projekt Pomnika Powstańca, Kutno
  • 1980 – Projekt Pomnika Ofiar Grudnia 1970, Gdynia
  • 1981 – Projekt Pomnika Poległych Stoczniowców, Gdynia

Rzeźby plenerowe i we wnętrzach (wybór)

  • Głowa Harnasia (1973), Popiersie Fryderyka Chopina (1963), Głowa (1986), Galeria plenerowa przy Państwowej Szkole Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Sopocie
  • Figura Chrystusa Dobrego Pasterza (1945), Figura Chrystusa Króla (1945) i Madonna z Dzieciątkiem [Madonna Obozowa] (1940-1945), Kościół św. Rocha, Białystok
  • Rzeźba plenerowa „Praczki” (1945-1946), Park Planty, Białystok
  • Rzeźba plenerowa „Łączniczka” (ok. 1968), Park Północny, Sopot
  • Pomnik Karola Szymanowskiego (1972), Park im. Jerzego Waldorffa, Słupsk
  • Popiersie Stefana Żeromskiego (1963), Rozewie
  • Pomnik Marii Konopnickiej (1969), Kalisz
  • Popiersie Henryka Sienkiewicza (1969), Bydgoszcz
  • Rzeźba plenerowa „Tors” (1970), Park Oliwski, Gdańsk
  • Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego (1978-1979), Bydgoszcz
  • Popiersie Adama Mickiewicza, Bukowina Tatrzańska (odsłonięcie 2012)
  • Pomnik Biskupa Władysława Bandurskiego (1937), Bazylika Wileńska, Litwa (nagroda Prezydenta Miasta Warszawy, 1938)
  • Personifikacje Wolności i Bogactwa (lata 50.) [dwie skrajne figury po stronie zachodniej ul. Długiej], Brama Złota (Brama Długouliczna), Gdańsk
  • Fontanna na dziedzińcu Pałacu Reprezentacyjnego (lata 30.), współpraca z Tadeuszem Godziszewskim, Wilno, Litwa
  • Popiersie prof. Tadeusza Breyera (1931-1932), Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
  • Rzeźba „Z obrony Wybrzeża”, granit, rzeźba pełna, 33 x 27 x 30 cm, CMM/SM/1774, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Nagrody i odznaczenia (wybór)

  • 1952 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1953 – Nagroda Państwowa II stopnia
  • 1954 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1955 – Nagroda Państwowa II stopnia
  • 1959 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
  • 1962 – Nagroda MKiS I stopnia
  • 1965 – Nagroda MKiS I stopnia
  • 1969 – Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
  • 1969 – Sztandar Pracy II klasy
  • 1979 – Medal Honorowy Polskiego Komitetu Olimpijskiego za zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego
  • 1991 – Nagroda Prezydenta Miasta Sopot

Źródła

Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Gdańsku 1945-1965, red. J. Wnuk, Warszawa 1966.

Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 1945-2005. Tradycja i współczesność, układ merytoryczny katalogu W. Zmorzyński, Gdańsk 2005.

D. Grubba, Stanisław Horno-Popławski. Droga sztuki – sztuka drogi, Sopot 2002.

Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku 2002-2003, red. L. Ostrogórska, J. Rudnicka, Gdańsk 2003.

J. Golec, Sopocki album biograficzny, Cieszyn 2008.

Roman Konik, Myślenie kamieniem. Stanisław Horno-Popławski, Wrocław 2016.

https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=HORNO-POP%C5%81AWSKI_STANIS%C5%81AW

 

Oprac. Anna Polańska