Stanisław Horno-Popławski
Stanisław Horno-Popławski
Stanisław Horno-Popławski
ur. 14 lipca 1902 w Kutaisi (Gruzja), zm. 6 lipca 1997 w Sopocie
Rzeźbiarz, pedagog. W l. 1908-1922 mieszkał z rodziną w Moskwie. Tam uczęszczał do gimnazjum (Korpus Kadetów), w którym otrzymał świadectwo dojrzałości. W 1922 r. rodzina przeniosła się na Wileńszczyznę. W 1923 r. rozpoczął naukę w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 r. Akademia Sztuk Pięknych). Studiował malarstwo u prof. Tadeusza Pruszkowskiego i rzeźbę u prof. Tadeusza Breyera. W l. 1929-1930 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W 1931 r. ukończył studia, natomiast dyplom ze specjalności rzeźba otrzymał w 1934 r. W l. 1932-1939 był asystentem, a następnie adiunktem na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Walczył w Kampanii wrześniowej 1939. W l. 1939-1945 przebywał w obozie jenieckim Oflag Woldenburg, gdzie prowadził kursy rysunku i malarstwa. Po wojnie przez rok uczył w szkole średniej, białostockiej Szkole Sztuk Pięknych. Następnie w l. 1946-1949 pracował jako profesor nadzwyczajny na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W l. 1949-1970 był zatrudniony w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. W 1949 r. został Kierownikiem Wydziału Rzeźby i prowadził Pracownię Rzeźby oraz Pracownię Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. Od 1951 r. prowadził Pracownię Rzeźby Wydziału Architektury i Studium Rzeźby, a od 1956 r. Wydziału Rzeźby. W l. 1953-1955 był głównym projektantem rzeźb przy odbudowie Głównego Miasta w Gdańsku. Rzeźby jego autorstwa znajdują się przy Długim Targu, na Zielonej Bramie i Złotej Bramie. W 1955 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Dwukrotnie pełnił funkcję Dziekana Wydziału Rzeźby PWSSP (1949-1950 i 1956-1960). W 1970 r. przeszedł na emeryturę, w pełni poświęcając się pracy artystycznej. W 1996 r. został uhonorowany tytułem doktor honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a 1997 r. tytułem doktor honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Odbył liczne zagraniczne wyjazdy artystyczne: Francja (1931, 1936), Włochy (1937, 1958, 1962), ZSRR (1960, 1964), Izrael (1962), Gruzja (1967, 1978).
Przed wojną należał do: Towarzystwa „Forma”, Związku Zawodowego Artystów Rzeźbiarzy, Zawodowych Artystów Plastyków „Blok”, Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków, po wojnie do Związku Polskich Artystów Plastyków.
Dzieła artysty znajdują się m.in. w: Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Narodowym w Gdańsku, Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku, Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Narodowym w Tibilisi, Muzeum im. Puszkina w Moskwie.
Wystawy
Wystawy indywidualne:
- 1937 – Warszawa
- 1947 – Warszawa
- 1957 – Warszawa
- 1962 – Sopot
- 1962 – Warszawa
- 1967 – Tibilisi, Gruzja
- 1967 – Moskwa, ZSRR (Rosja)
- 1968 – Gdańsk
- 1970 – Warszawa (nagroda)
- 1972 – Moskwa, ZSRR (Rosja)
- 1975 – Sopot
- 1977 – Słupsk
- 1977 – Bydgoszcz
- 1977 – Warszawa
- 1978 – Tibilisi, Gruzja
- 1981 – Sopot (nagroda i medal)
- 1986 – Sulmin
- 1988 – Sopot
- 1997 – Gdańsk
- 1998 – Białystok
- 2002 – Sopot
- 2003 – Warszawa
- 2004 – Lwów, Ukraina
Wystawy zbiorowe (wybór):
- 1928 – Wystawa Sztuki Polskiej, Wiedeń, Austria
- 1930 – Salon Listopadowy Instytut Propagandy Sztuki [IPS], Warszawa
- 1930 – Salon Zimowy IPS, Warszawa
- 1932 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (wyróżnienie)
- 1935 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
- 1931 – Salon TZSP, Warszawa (wyróżnienie)
- 1933 – „Artyści Wileńscy w IPS”, Warszawa
- 1934 – Salon Zimowy IPS, Warszawa
- 1935 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
- 1936 – I Salon Rzeźby IPS, Warszawa (nagroda)
- 1936 – „Sport w sztuce”, Warszawa
- 1936 – Salon Grupy „Blok”, Warszawa
- 1937 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
- 1938 – Salon Zimowy IPS, Warszawa (nagroda)
- 1946 – Salon Wiosenny, Warszawa
- 1947 – III Ogólnopolski Salon ZPAP, Poznań
- 1950 – I Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (III nagroda)
- 1950 – Międzynarodowa Wystawa „Plastycy w walce o pokój”, Kopenhaga, Dania (III nagroda)
- 1951 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (II nagroda)
- 1952 – III Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (I nagroda)
- 1952 – Wystawa Sztuki Polskiej, Moskwa, ZSRR (Rosja)
- 1953 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa (IV nagroda)
- 1953 – X Lat Ludowego Wojska Polskiego w Twórczości Plastycznej, Warszawa
- 1956 – Wystawa Sztuki Polskiej, New Delhi, Kalkuta, Bombaj, Cejlon, Indie
- 1956 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Paryż, Francja
- 1959 – Wystawa Sztuki Krajów Socjalistycznych, Moskwa, ZSRR (Rosja)
- 1959 – Wystawa 27 Malarzy i Rzeźbiarzy Wybrzeża, Sopot
- 1960 – Festiwal Sztuk Plastycznych, Sopot
- 1960 – Rzeźba Polska 1945-1960, Warszawa
- 1961 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Paryż, Francja
- 1961 – Wystawa Sztuki Polskiej, Berlin, Niemcy
- 1961-1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Pekin, Szanghaj, Chiny
- 1961 – Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL, Warszawa
- 1962 – Festiwal Sztuk Plastycznych, Sopot
- 1962 – XXXI Biennale Sztuki, Wenecja, Włochy
- 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Sofia, Bułgaria
- 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Ułan Bator, Mongolia
- 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Hanoi, Wietnam
- 1962 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
- 1963 – Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej, Haga, Holandia
- 1963 – XX-lecie LWP w Twórczości Plastycznej, Warszawa
- 1963 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bratysława, Czechosłowacja (Słowacja)
- 1964 – Wystawa Sztuki Polskiej, Belgrad, Jugosławia (Serbia)
- 1964 – Ogólnopolska Wystawa Rzeźby Plenerowej, Opole
- 1965 – Wystawa Sztuki Polskiej, Berlin, Erfurt, Lipsk, Niemcy
- 1965 – Wystawa Rzeźby i Grafiki w XX-lecie PRL, Warszawa (nagroda)
- 1966 – Międzynarodowa Wystawa Sztuki Współczesnej, Berlin, Niemcy
- 1966 – Wystawa Prac Laureatów Nagród Państwowych i Nagród MKiS, Warszawa
- 1968 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
- 1968 – XXV-lecie LWP w Twórczości Plastycznej, Warszawa (nagroda)
- 1969 – XIX Biennale Sztuki, Florencja, Włochy (Złoty Medal)
- 1969 – Człowiek i Praca w Polsce Ludowej, Warszawa (IV nagroda)
- 1971 – Wystawa Rzeźby Plenerowej „Rzeźba i kwiaty”, Berlin, Niemcy
- 1971 – Wystawa Sztuki Polskiej, Moskwa, ZSRR (Rosja)
- 1971 – Ogólnopolska Wystawa Sztuki. Porównania IV, Sopot
- 1971 – Rzeźba pomnikowa i monumentalna w Polsce Ludowej, Wrocław
- 1972 – Wystawa Sztuki Polskiej, Bukareszt, Rumunia
- 1973 – Ogólnopolska Wystawa Sztuki. Porównania V, Sopot
- 1974 – Wystawa Sztuki Polskiej, Oslo, Norwegia
- 1975 – Wystawa Sztuki Polskiej, Essen, Niemcy
- 1974 – I Biennale Sztuki Gdańskiej (Medal)
- 1977 – Przegląd Rzeźby Polskiej 1944-1977 w XXX-lecie PRL, Warszawa
- 1977 – Współczesna Rzeźba Portretowa w Polsce, Radom
- 1985 – Wystawa Sztuki Polskiej, Paryż, Francja
Konkursy i projekty (wybór)
- 1929 – Konkurs na Popiersia Zasłużonych Polaków – Henryk Dąbrowski, Warszawa (IV nagroda)
- 1931 – Konkurs na Pomnik gen. Józefa Sowińskiego, Warszawa (III nagroda)
- 1931 – Konkurs Olimpijski (praca Tenisistka), Warszawa (II nagroda)
- 1939 – Projekt Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wilno
- 1939 – Projekt Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa
- 1946 – Konkurs na Pomnik Tadeusza Kościuszki, Łódź (I nagroda)
- 1948 – Konkurs na Pomnik Adama Mickiewicza, Poznań, współpraca Tadeusz Borowski i Kazimierz Biszewski (II nagroda)
- 1949 – Konkurs na Pomnik Wdzięczności, Wrocław (II nagroda)
- 1951 – Konkurs na Pomnik Fryderyka Chopina, Warszawa, współpraca Włodzimierz Padlewski (V miejsce)
- 1951 – Konkurs Olimpijski, (praca Hokeista), Warszawa (II nagroda)
- 1953 – Konkurs na Pomnik Adama Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Nauki, Warszawa (I nagroda, realizacja)
- 1958 – Konkurs na Pomnik Bohaterów Warszawy, Warszawa, współpraca Lech Kadłubowski (wyróżnienie)
- 1967 – Projekt Pomnika Powstańca, Kutno
- 1980 – Projekt Pomnika Ofiar Grudnia 1970, Gdynia
- 1981 – Projekt Pomnika Poległych Stoczniowców, Gdynia
Rzeźby plenerowe i we wnętrzach (wybór)
- Głowa Harnasia (1973), Popiersie Fryderyka Chopina (1963), Głowa (1986), Galeria plenerowa przy Państwowej Szkole Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Sopocie
- Figura Chrystusa Dobrego Pasterza (1945), Figura Chrystusa Króla (1945) i Madonna z Dzieciątkiem [Madonna Obozowa] (1940-1945), Kościół św. Rocha, Białystok
- Rzeźba plenerowa „Praczki” (1945-1946), Park Planty, Białystok
- Rzeźba plenerowa „Łączniczka” (ok. 1968), Park Północny, Sopot
- Pomnik Karola Szymanowskiego (1972), Park im. Jerzego Waldorffa, Słupsk
- Popiersie Stefana Żeromskiego (1963), Rozewie
- Pomnik Marii Konopnickiej (1969), Kalisz
- Popiersie Henryka Sienkiewicza (1969), Bydgoszcz
- Rzeźba plenerowa „Tors” (1970), Park Oliwski, Gdańsk
- Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego (1978-1979), Bydgoszcz
- Popiersie Adama Mickiewicza, Bukowina Tatrzańska (odsłonięcie 2012)
- Pomnik Biskupa Władysława Bandurskiego (1937), Bazylika Wileńska, Litwa (nagroda Prezydenta Miasta Warszawy, 1938)
- Personifikacje Wolności i Bogactwa (lata 50.) [dwie skrajne figury po stronie zachodniej ul. Długiej], Brama Złota (Brama Długouliczna), Gdańsk
- Fontanna na dziedzińcu Pałacu Reprezentacyjnego (lata 30.), współpraca z Tadeuszem Godziszewskim, Wilno, Litwa
- Popiersie prof. Tadeusza Breyera (1931-1932), Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
- Rzeźba „Z obrony Wybrzeża”, granit, rzeźba pełna, 33 x 27 x 30 cm, CMM/SM/1774, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Nagrody i odznaczenia (wybór)
- 1952 – Złoty Krzyż Zasługi
- 1953 – Nagroda Państwowa II stopnia
- 1954 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1955 – Nagroda Państwowa II stopnia
- 1959 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
- 1962 – Nagroda MKiS I stopnia
- 1965 – Nagroda MKiS I stopnia
- 1969 – Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
- 1969 – Sztandar Pracy II klasy
- 1979 – Medal Honorowy Polskiego Komitetu Olimpijskiego za zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego
- 1991 – Nagroda Prezydenta Miasta Sopot
Źródła
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Gdańsku 1945-1965, red. J. Wnuk, Warszawa 1966.
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 1945-2005. Tradycja i współczesność, układ merytoryczny katalogu W. Zmorzyński, Gdańsk 2005.
D. Grubba, Stanisław Horno-Popławski. Droga sztuki – sztuka drogi, Sopot 2002.
Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku 2002-2003, red. L. Ostrogórska, J. Rudnicka, Gdańsk 2003.
J. Golec, Sopocki album biograficzny, Cieszyn 2008.
Roman Konik, Myślenie kamieniem. Stanisław Horno-Popławski, Wrocław 2016.
https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=HORNO-POP%C5%81AWSKI_STANIS%C5%81AW
Oprac. Anna Polańska