Adam Smolana

Adam Smolana

Adam Smolana

Adam Smolana

ur. 11 czerwca 1921 we Lwowie, zm. 5 stycznia 1987 w Sopocie

Rzeźbiarz, rysownik, pedagog. Studiował w latach 1938-1942 w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie pod kierunkiem prof. Mariana Wnuka i prof. Józefa Starzyńskiego. Dyplom w 1950 r. w Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie u prof. Franciszka Strynkiewicza. Od 1944 do 1945 był pedagogiem w Szkole Przemysłu Artystycznego we Lwowie. W latach 1946-1987 pracował w PWSSP w Gdańsku. Był asystentem prof. Mariana Wnuka, prof. Stanisława Horno-Popławskiego. Następnie od 1956 r. do 1964 prowadził Pracownię Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego, a od 1965 r. kierował Katedrą Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. W okresie 1951-1964 prorektor, 1969-1971 dziekan Wydziału Rzeźby, 1971-1981 dziekan Wydziału Malarstwa i Rzeźby (od 1978 Wydział Malarstwa, Grafiki i Rzeźby), 1981-1983 dziekan, 1983-1987 prodziekan Wydziału Rzeźby. Od 1951 r. profesor. W 1970r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 1975 r. prowadził pracownię rzeźby.

Przez dwa lata od 1948 r. był nauczycielem w Liceum Sztuk Zdobniczych Przemysłu Artystycznego w Gdyni (obecnie Zespół Szkół Plastycznych). W latach 1964-65 odbył stypendium zagraniczne, prof. rzeźby Wydziału Sztuk Pięknych na Uniwersytecie w Damaszku.

Od 1945 roku należał do Związku Polskich Artystów Plastyków (nr leg. 141). W 1975 r. został komisarzem polskiej wystawy Le Mur Vivant w Paryżu. Był członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Sztuk Plastycznych AIAP (Association International des Arts Plastiques), a także PZPR oraz współzałożycielem Związku Artystów Rzeźbiarzy (ZAR) i Towarzystwa Przyjaciół Sopotu.

W latach 1952-1954 zrealizował szereg rzeźb dla odbudowującego się Gdańska. Współpracował z Biurem Projektów przy tworzeniu założeń urbanistycznych osiedla „Przymorze”. Brał udział w konkursach oraz wystawach w Polsce i zagranicą. Otrzymał liczne odznaczenia państwowe, resortowe, wojewódzkie i miejskie. Smolana inspirował się sztuką oraz kulturą antyku. Rzeźby tworzył w drewnie. Natomiast realizacje plenerowe w stali nierdzewnej, brązie i kamieniu. Tematyka rysunków Smolany, głównie w technice tuszu lawowanego, to szkice rzeźb, akty kobiece, Syria (architektura i pejzaże) oraz góry. To właśnie Tatry były dla artysty drugą pasją. Uprawiał wspinaczkę górską, narciarstwo oraz należał do GOPR-u.

Wystawy

Wystawy zbiorowe:

  • 1950-1954 – I-IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, 1950 (III nagroda), 1951 (II nagroda)
  • 1955 – Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki, Warszawa, Arsenał (wyróżnienie)
  • 1958, 1959, 1960 – Wystawa Młodego Malarstwa, Rzeźby i Grafiki na Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie
  • 1960 – Wystawa Rzeźba polska 1945-1960, Warszawa
  • 1961 – Wystawa rzeźby w XV-lecie PRL, Warszawa
  • 1963, 1964 – Polska rzeźba plenerowa, Opole
  • 1965 – Wystawa grafiki i rzeźby XX lat PRL w twórczości plastycznej, Warszawa
  • 1965, 1967, 1969 – I-II Porównania, Sopot
  • 1967 – Spotkania krakowskie, Kraków
  • 1968 – I Biennale Rzeźby w Metalu, Warszawa, „Żagle”
  • 1968 – II Triennale rysunku, Wrocław
  • 1970 – II Festiwal sztuk pięknych, Warszawa

Wystawy indywidualne:

  • 1956, 1959, 1961, 1965, 1981 – Sopot
  • 1964, 1966 – Zakopane
  • 1964 – Damaszek
  • 1965 – Warszawa
  • 1967 – Gdańsk
  • 1968 – Poznań
  • 1984 – Słupsk

Zagraniczne: Egipt, Francja, Hiszpania, Indie, Norwegia, NRD, Portugalia, RFN, Syria,Włochy, ZSRR

Wystawy pośmiertne:

  • 1995 – Galeria ZAR, Gdańsk
  • 2001 – TPS "Dworek Sierakowskich" w Sopocie
  • 2008 – Galeria Sztuki Współczesnej DA Rempex, Warszawa
  • 2008 – Galeria "Refektarz", Kartuzy
  • 2011 – Galeria od czasu do czasu, Gdynia
  • 2012 – Galeria ARTPRODUCT, Poznań

Konkursy

  • 1947 – na pomnik Wyzwolenia Gdańska (II nagroda)
  • 1948 – na pomnik Adama Mickiewicza w Poznaniu (III nagroda)
  • 1949 – na pomnik Wyzwolenia Gdyni (II nagroda)
  • 1952 – na pomnik Upamiętnienia Ofiar w Oświęcimiu-Brzezince / Pomnik Pamięci Ofiar Faszyzmu, Oświęcim Brzezinka (II nagroda)

Realizacje

  • 1951-1952 – Współpraca nad wystrojem plastycznym MDM (Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa) w Warszawie
  • 1952-1954 – Rzeźby dla gdańskiej starówki (np. na ul. Długiej: medaliony fasady kamienic nr 29 i 53, figury fasady nr 30 Mars i Wenus, na Długim Targu płyty przedproża nr 8 i 18 oraz figurę szczytu nr 29, alegorię Sprawiedliwości na attyce Złotej Bramy, detal przedproży kamienic przy ul. Mariackiej)
  • 1959 – Pomnik Poległych w 1939, Chojnice
    • Park w Nałęczowie „Panny Nałęczowskie”
  • 1968 – Warszawa „Żagle”, wspólna realizacja z Wiktorem Szewczykiem
  • 1968 – Bulwar Nadmorski w Gdyni „Ryby”
  • 1968-1969 – Park w Nałęczowie „Panny Nałęczowskie”
  • 1969 – Tablica pamiątkowa na latarni morskiej Rozewie
  • 1969 – Park w Starogardzie Gdańskim "Wierzyczanka"
  • 1968-1970 – Pomnik ku czci poległych w latach 1939-1945 żołnierzy polskich i radzieckich walczących o Gdynię, cmentarz w Gdyni – Redłowie
  • 1974 – Park w Oliwie „Żagle”
  • 1977 – Park w Wałbrzychu „Aurora”
  • 1985 – Pomnik Poległych Mieszkańców Sopotu 1939-1945 (współpraca W. Stopa)
    Projekt akcentu rzeźbiarskiego, symbolu Stoczni im. Komuny Paryskiej

Rzeźby w drewnie (wybór):

  • 1960 – „Kora”, „Nike I”, „Biały koń”
  • 1961 – „Głowa” MN w Warszawie, „Miś”, „Prawo”
  • 1962 – „Nike II” MN w Gdańsku, „Narcyz”, „Maja”, „Tors”, „Ptak”, „Aegina”
  • 1964 – „Piękna Helena”1967 „Ikar”
  • 1968 – „Galaktoniusz”
  • 1969 – „Pięknotyła”
  • 1970 – „Źrebak”
  • 1974 – „Apel U'Thanta”
  • 1975 – „Aegina”
  • 1978 – „Sebastian z Birkenau”
  • 1979 – „Eos”, „Prometeusz”, „Ikar”
  • 1980 – „Menada”, „Ikar”, „Nike Apteros II”, „Izabell”, „Eos”
  • 1981 – „Ikar”, „Ikar”, „Driada”, „Dalia”, „Doricha”
  • 1987 – „Homo post Atomicus”

Nagrody i odznaczenia

  • 1951 – Nagroda Państwowa (II stopnia)
  • 1951, 1955 – dwukrotnie Złoty Krzyż Zasługi
  • 1953 – Nagroda Państwową MKiS (III stopnia)
  • 1954 – Medal Bohaterów Pracy Koreańskiej Republiki Demokratycznej
  • 1955 – Medal „X – lecia PRL”
  • 1964, 1978 – dwukrotnie Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1967 – Nagroda Państwową MKiS (I stopnia)
  • 1975 – Nagroda rektora PWSSP
  • 1975 – Srebrna Plakieta – nagroda Prezydenta m. Sopot za zasługi dla m. Sopot w dziedzinie kultury i sztuki
  • 1975 – Medal za zasługi dla Marynarki Wojennej
  • 1976 – Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
  • 1978 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1981 – Nagroda Państwową MKiS (I stopnia za pracę pedagogiczną i twórczość artystyczną)
  • 1985 – Nagroda Prezydenta Sopotu „Zasłużony dla m. Sopot”
  • Odznaka Zasłużonego Działacza Kultury
  • Odznaka Zasłużony dla m. Gdańska

Żródła

Rzeźba pomnikowa i monumentalna w Polsce Ludowej: styczeń 1971, (red. katalogu M. Matusińska, B. Mitschein), Wrocław, 1971.
Kotkowska-Bareja H., Polska rzeźba współczesna, Warszawa, 1974.
Adam Smolana: Rysunek, (red. katalogu A. Marko), Sopot, 1980.
Wystawa rzeźby i rysunku Adama Smolany: październik 1981, Sopot, 1981.
Olszewski A. K., Dzieje sztuki polskiej 1890-1980 w zarysie, Warszawa, 1988.

www.gedanopedia.pl

www.zsplast.gdynia.pl

pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Smolana

Oprac. Anna Polańska